Τα όρια μας

ΑΙΘΟΥΣΑ Β

ΣΑΒΒΑΤΟ 18/12 - ΚΥΡΙΑΚΗ 19/12

19:00 Τα όρια μας (Δημήτρης Γιατζουζάκης, 2020, 78’)

Παρουσία των συντελεστών

Τ Α   Ο Ρ Ι Α   Μ Α Σ

Μια ταινία για το άθλημα του Παιδιού, του Γονιού και του Τριάθλου 

Ένας αθλητής με αναπηρία πηγαίνει την επτάχρονη κόρη του και τον πεντάχρονο γιο του να τρέξουν έναν από τους πρώτουςτους αγώνες παιδικού τριάθλου και θυμάται τον πιο δύσκολο αγώνα που έχει κάνει ποτέ, ένα IRONMAN: μια από τις πιοεξαντλητικές ψυχο-σωματικές δοκιμασίες που μπορεί ν' αντέξει κανείς σε μια μέρα. Έναν αγώνα που περιλαμβάνει 3,86χλμ. κολύμβηση, 180 χλμ. ποδήλατο και τα 42 χλμ. ενός Μαραθωνίου. Πριν και μετά τους αγώνες η ταινία εξερευνά πως και εάν ταπαιδιά μπορούν να καταλάβουν αυτή την ιδέα του ακραίου τριάθλου που τόσο πολύ γοητεύει τους μεγάλους.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Καθώς μένω στο ισόγειο μιας διπλοκατοικίας θυμάμαι το 2006, από το παράθυρο του γραφείου μου, να βλέπω τα πρωινά τον νέοενοικιαστή του πάνω ορόφου, πότε να φεύγει για τρέξιμο και πότε, με μια τσάντα στον ώμο, να φεύγει για το κολυμβητήριο. Ανάμεσαστις κουβέντες για το τι θα κάνουμε με τον καυστήρα και πότε θα αγοράσουμε πετρέλαιο αποκαλύφθηκε πως ήταν ο πρώτος Έλληναςαθλητής με αναπηρία που διέσχισε κολυμπώντας τα 26 χιλιόμετρα του Τορωναίου κόλπου. Ήταν ο Γιάννης Χατζήμπεης.Τρίαχρόνια πριν, τον Σεπτέμβριο του 2003, είχε συλλάβει, οργανώσει και κολυμπήσει μαζί με άλλους τέσσερις αθλητές με αναπηρία, το“Αιγαίαθλον”. Μια μαραθώνια κολυμβητική σκυταλοδρομία ανοιχτής θαλάσσης από το Σούνιο μέχρι τη Μήλο. (140 χλμ) που είχεσκοπό να περάσει μηνύματα για τους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004. (www.aegeathlon.com).

Αργότερα, καλεσμένος στα γενέθλια του Γιάννη, στον απάνω όροφο, γνώρισα κάποιους απ’ αυτούς τους ανθρώπους που έχουν παίξεισημαντικό ρόλο στην προώθηση του αθλητισμού για Άτομα Με Αναπηρία στη χώρα μας. Τον Σάκη Κωστάρη, τον Νίκο Πατεράκη καιτον προπονητή Γιώργο Μαθά, τον πρώτο έλληνα που διέσχισε επίσημα τη Μάγχη μετά τον Ιάσωνα Ζηργάνο.  

Πράγματι, ενώ οι πρώτοι Παραολυμπιακοί αγώνες έγιναν στη Ρώμη το 1960, στην Ελλάδα άργησε να διαδοθεί ο θεσμός και να γίνουν«προσβάσιμα» τα αθλήματα. Ο Γιάννης, που γεννήθηκε με αναπηρία στο αριστερό χέρι, κολυμπούσε χιλιόμετρα στην ανοιχτή θάλασσααπό παιδί. Έβαζε και ένα κέρμα στο μαγιό του για το λεωφορείο της επιστροφής. Γράφτηκε σε ομάδα κολύμβησης αλλά ο προπονητήςτον έδιωξε αφού δεν ήταν αρκετά ανταγωνιστικός όσο τα αρτιμελή παιδιά. Αυτό δεν τον εμπόδισε, μαζί με τον Σάκη Κωστάρη, τονΝίκο Πατεράκη και αργότερα τον Γιώργο Μαθά ως προπονητή, να κάνουν διεθνή κολυμβητική καριέρα και να διακριθούν σεπανευρωπαϊκές και παγκόσμιες  διοργανώσεις. Με εντυπωσίασε τότε η λάμψη, το χιούμορ και το πνεύμα τους. Κατάλαβα πόσοσημαντικά είναι τα ψυχικά τους αποθέματα για να κατορθώσουν τα απίστευτα πράγματα που έχουν κάνει. Δεν ήξερα εάν είχανδημιουργήσει αυτά τα αποθέματα λόγω αναπηρίας ή εάν τα είχαν έτσι κι αλλιώς από τη φύση τους όπως ο προπονητής τους, ο ΓιώργοςΜαθάς, που είναι αρτιμελής. Ο αποκαλούμενος και “Πάπας της μαραθώνιας κολύμβησης ” είχε την ίδια εξυπνάδα, απλότητα και παιδικήαγνότητα. Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σαν να έγιναν η μουσική των 78 λεπτών του ντοκιμαντέρ πουολοκληρώσαμε με τον Γιάννη.

Στις 6 Ιουλίου του 2014, στις 06.45 το πρωί, στη λίμνη Waldsee, 12 χιλιόμετρα έξω από τη Φρανκφούρτη, ο Παντελής Μαντζανάς, οΈντυ Διαμαντόπουλος κι εγώ, βρεθήκαμε μπροστά σε ένα απίστευτο θέαμα: 3.015 αθλητές, γυναίκες και άντρες από 20 έως 75 χρονών, ετοιμάζονταν να βουτήξουν. Διαφορετικές ηλικίες, διαφορετικοί σωματότυποι, διαφορετικές εθνικότητες και φυλές. Απ’ αυτούς οιεπαγγελματίες  δεν είναι πάνω από 50. Όλοι οι άλλοι είναι ερασιτέχνες. Είναι η εκκίνηση ενός Ironman, της πιο μεγάλης και μαζικήςοργάνωσης μαραθωνίου τριάθλου. Ο Γιάννης, ένας αθλητής με αναπηρία ανάμεσα σε τρεις χιλιάδες αρτιμελείς, περίμενε κι αυτόςόπως όλοι. Εμείς, με τις κάμερες, ψάχναμε να τον βρούμε αλλά ήταν αδύνατον. Αναρωτιόμουν εκείνο το πρωί εάν τελικά η ταινία που θακάνουμε θα αποδίδει την ιδέα που του είχε μπει στο μυαλό από το 2011: Να εμφυσήσει στα παιδιά του την αγάπη για τον αθλητισμόπροσφέροντάς τους κάποιες ζωντανές αθλητικές εικόνες.

Η κόρη του, Μελίνα, ήταν τότε τριών χρονών και ο γιος του, Φίλιππος, λίγων μηνών. Με τη γέννηση της Μελίνας, μετά από μια περίοδοπου ονομάζει “αγρανάπαυση”, είχε επιστρέψει στον πρωταθλητισμό δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του στο Τρίαθλο. Βγήκε έβδομος στοΕυρωπαϊκό πρωτάθλημα «Paratriathlon» του 2012. Ήξερε το πάθος μου για το ποδήλατο και σε μια από τις προπονήσεις του, που μεείχε καλέσει να τον συνοδεύσω, μοιράστηκε μαζί μου την απόφασή του να συμμετέχει στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα Ironman τηςΦρανκφούρτης. Τι είναι αυτό; Τρίαθλο μαραθωνίων αποστάσεων: 3,86 χλμ. κολύμβηση, 180 χλμ. ποδήλατο, 42 χλμ. τρέξιμο. Όλα σε μιαμέρα. Tο ένα πίσω απ’ το άλλο. Είχε ήδη δηλώσει συμμετοχή. Θα άντεχε; Το περιθώριο που είχε μπροστά του για προπονήσεις ήτανλιγότερο από έξι μήνες. Στην οικογένειά του ακόμα δεν είχε πει τίποτα. Του πρότεινα να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ. 

Είπα την ιδέα στη Δήμητρα Νικολοπούλου. Η Δήμητρα, σκηνοθέτιδα, κολυμβήτρια στα νεανικά της χρόνια και βοηθός μου στο ΜΗ ΜΟΥΑΠΤΟΥ, ενθουσιάστηκε. Της πρότεινα να συν-σκηνοθετήσουμε. Μάιο του 2014 αρχίσαμε να κινηματογραφούμε τον Γιάννη σε κάποιουςεθνικούς αγώνες στον Σχινιά και στο ΟΑΚΑ όπου συμμετείχε για να προετοιμαστεί και τον Αύγουστο γυρίσαμε τον άθλο του στηΦρανκφούρτη.  Κατόπιν άρχισα να ψάχνω μια σεναριακή φόρμα που θα αγκάλιαζε το τρίαθλο, τη φιλία, τη μητρότητα, την πατρότητακαθώς και όλα όσα τραβάνε οι γυναίκες που οι άντρες τους θέλουν να γίνουν IRONMAN. Μια ταινία με χιούμορ, δράση και αισιοδοξία.Ένα ντοκιμαντέρ που θα παρακινούσε τον κόσμο να μάθει να χαίρεται τη ζωή δοκιμάζοντας τα όρια του. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θαείχε και αυτόν τον τίτλο.

Όλ’ αυτά διακόπηκαν βίαια με τον θάνατο της Δήμητρας που αρρώστησε και πέθανε από καρκίνο μέσα σε έξι μήνες. Το υλικό με τονΓιάννη να κολυμπάει, να ποδηλατεί και να τρέχει στη Φρανκφούρτη, από τις εφτά το πρωί ως τις οκτώ το βράδυ, μαζί με 3.150 αρτιμελείςαθλητές εγκαταλείφθηκε. Εγκαταλείφθηκαν και οι προσπάθειες χρηματοδότησης της παραγωγής. Όλα πάγωσαν για τέσσερα χρόνια. Καιτότε, τον Ιούνιο του 2018, έγινε το φυσικό θαύμα:

Η Μελίνα και ο Φίλιππος που όταν ο Γιάννης έτρεχε στη Φρανκφούρτη ήταν μωρά, μεγάλωσαν και ήρθε η ώρα να προσφέρουν εκείναστον πατέρα τους μια ζωντανή, αθλητική εικόνα. Ήρθε η ώρα να τρέξουν έναν από τους πρώτους τους αγώνες παιδικού τριάθλου. Τακινηματογραφήσαμε με τον Αργύρη Θέο και τον Παναγιώτη Στεργιανό. Τους πήραμε συνεντεύξεις τοποθετώντας τα στο φακό με τον ίδιοακριβώς τρόπο που κάνουμε για τους μεγάλους. Αυτά σιωπούσαν ή έκαναν αταξίες ή προσπαθούσαν να συγκεντρωθούν και ναανταπεξέλθουν σοβαρά. Το πείραμα σκόπευε να διερευνήσει εάν τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν κάτι τόσο ακραίο.

Γιατί οι μεγάλοι απολαμβάνουν αυτή την κακουχία;

Γιατί υποβάλλουν τα σώματά τους σε μια δοκιμασία

που βάζει σε κίνδυνο την ίδια τους την υγεία;

Γιατί το Ironman είναι τόσο δημοφιλές;

Παρατηρώντας τις αντιδράσεις των παιδιών με τον Γιώργο Πατεράκη οδηγηθήκαμε να μοντάρουμε παράλληλα τον παιδικό αγώνα και το Ironman. H ταινία πηδάει μπρος-πίσω, από το 2018 στο 2014 μέχρι να φτάσει στη βαθιά εξομολόγηση του ήρωά της. Παρακολουθεί το ταξίδι των παιδιών από το σπίτι τους ως την Παλλήνη, το ταξίδι του πατέρα τους από την Αθήνα ως την Φρανκφούρτη, τους δυο αγώνες,την τεράστια διαφορά κλίμακας χώρου και σωμάτων, την κοινή προσπάθεια. Οι σκηνές άρχισαν να φανερώνουν το παιχνίδι τηςπειθαρχίας που παίζουμε με τον εαυτό μας και τα παιδιά μας, τις προσδοκίες μας, τη θέλησή μας ν' ανταποκριθούμε στις προσδοκίεςτων άλλων αλλά και την ανάγκη μας ν’ απαλλαγούμε από αυτές. Άρχισαν να φανερώνουν με ποιό τρόπο ο αθλητισμός μας βοηθάει ναμεγαλώσουμε και πώς, όταν έχουμε πια μεγαλώσει, να κρατήσουμε ζωντανή μέσα μας την παιδική αγνότητα. Μικρά θραύσματαχρόνου κατά την διάρκεια των τριών αγωνισμάτων, άρχισαν να μοιάζουν με μεγάλες περιόδους όπως εκείνες ανάμεσα στη μια γενιά καιτην άλλη κάνοντας την ταινία να μοιάζει σαν μινιατούρα της ζωής.

Δημήτρης Γιατζουζάκης - Νοέμβριος 2021

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Είδος: Ντοκιμαντέρ - Εικόνα: Έγχρωμη, 1.66:1 - Διάρκεια: 78’ - Γλώσσα: Ελληνική με αγγλικούς υπότιτλους

Τεχνική ολοκλήρωση: Φεβρουάριος 2020 - ΤΑ ΟΡΙΑ ΜΑΣ trailer: https://vimeo.com/371465434

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κινηματογράφιση: Παντελής Ματζανάς (GSC), Αργύρης Θέος(GSC), Γιώργος Ευστρατιάδης,

Παναγιώτης Στεργιανός, Δ. Γιατζουζάκης.

Μοντάζ: Γιώργος Πατεράκης

Ήχος: Tone Studio - Κώστας Φυλακτίδης, Γιάννης Γιαννακόπουλος

Διεύθυνση Παραγωγής: Δήμητρα Νικολοπούλου, Έντυ Διαμαντόπουλος

Παραγωγή: MFC 4 ALL

Έρευνα-Σενάριο-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Γιατζουζάκης

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ: Γιάννης Χατζήμπεης, Μελίνα, Φίλιππος, Θοδωρής και Κοραλία Χατζήμπεη, Μαρία Φωλά, Γιώργος Μαθάς, ΒασίληςΚρομμύδας, Χρήστος Γείτονας, Γρηγόρης Σκουλαρίκης, Ντενίζ Δημάκη, Νίκος Κουμπενάκης, Βαγγέλης Μπάρλας, Γεράσιμος Κορδάτος,Νίκος Πατεράκης, Σάκης Κωστάρης, Μαριάννα Μπατσαλιά, Κώστας Φύκας, Σωκράτης Πλιάκος, Δημοσθένης Μιχαλεντζάκης, ΚάραμπετΤουρακιάν, Πελαγία και Λευτέρης Φετζιάν.