ΠΡΟΒΟΛΗ 8 - 11 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Οι Περιπέτειες του Βιλλάρ είναι η πρώτη σωζόμενη Ελληνική ταινία μυθοπλασίας, η οποία διασώθηκε και αποκαταστάθηκε από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Η σύντομη κωμωδία του Ζόζεφ Χεπ, παρουσιάζει τον δημοφιλή λαϊκό κωμικό ηθοποιό Νικόλαο Σφακιανό/Σφακιανάκη, στον ρόλο του Βιλλάρ. Σε αυτό το επεισόδιο των περιπετειών του, ο Βιλλάρ πιάνει δουλειά σε ένα καθαριστήριο και ερωτευμένος κυνηγάει την υποψήφια αγάπη του σε ολόκληρη την Αθήνα, από τα νεοκλασικά κτίρια της οδού Πανεπιστημίου μέχρι τα παραθαλάσσια προάστια του Φαλήρου. Η επιδίωξή του να κερδίσει την γυναίκα που αγαπά, τον φέρνει από το Ναό του Ολυμπίου Διός κοντά στο Σύνταγμα στο κέντρο της Αθήνας, μέχρι το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού, το οποίο βρίσκεται στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Περνώντας μέσα από τους πολυσύχναστους δρόμους του κέντρου, ο πρωταγωνιστής παρατηρεί και σαγηνεύεται από τη γοητεία διάφορων γυναικών, κάνει γκάφες και μπλέκεται σε μια σειρά από περιπέτειες. Χορεύει μέχρι και στους ρυθμούς της Dixieland Jazz Band στο Φάληρο. Ο Χεπ μαζί με τον δημοφιλή λαϊκό κωμικό ηθοποιό Νικόλαο Σφακιανό/Σφακιανάκη υιοθετούν το στυλ κωμωδίας του Μακ Σένετ και το προσαρμόζουν στο αστείο ρεπερτόριο της αθηναϊκής τους σκηνής. Η ταινία αποτελεί ένα ανεκτίμητης αξίας πορτρέτο της ελληνικής πρωτεύουσας στην δεκαετία του 20’.
Η προβολή της ταινίας ολοκληρώθηκε!
Αποκατάσταση
Το 1963 η κριτικός και ιστορικός Αγλαΐα Μητροπούλου, ιδρύτρια της Ταινιοθήκης της Ελλάδος , έπεισε τον Ζόζεφ Χεπ να δωρίσει την πολύ σημαντική του συλλογή από ελληνικές ταινίες στην Ταινιοθήκη. Ανάμεσα σε αυτό το υλικό ήταν διάσπαρτα αποσπάσματα της ταινίας Οι περιπέτειες του Βιλλάρ, τα οποία βρέθηκαν σε πολύ κακή κατάσταση. Το 1972 πραγματοποιήθηκε η πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης της ταινίας αντιγράφοντας το υλικό σε κόπια ασφαλείας. Το 1991 το τμήμα Συντήρησης και αποκατάστασης της Ταινιοθήκης ανέλαβε την παρούσα πλήρη αποκατάσταση.
Ζόζεφ Χεπ
Ο σκηνοθέτης Ζόζεφ Χεπ (1887-1968) γεννήθηκε στη Βουδαπέστη και ξεκίνησε να εργάζεται στην Αθήνα ως υπεύθυνος προβολών στον Πανελλήνιο Κινηματογράφο, ένα από τα πρώτα Κινηματοθέατρα της Αθήνας. Σύντομα ασχολήθηκε με την κινηματογράφηση: τα πρώτα υλικά που κινηματογράφησε στην Ελλάδα ήταν οι νεαροί πρίγκηπες στο βασιλικό κήπο και η είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη (1912). Συνεργάστηκε στη διεύθυνση φωτογραφίας με τον Δήμο Βρατσάνο, αλλά και στο σενάριο και τη σκηνοθεσία για τις ταινίες Ο ανήφορος του Γολγοθά (1916) και Η προίκα της Αννούλας (1917). Ως αφοσιωμένος υποστηρικτής του Κάιζερ έφυγε από την Ελλάδα για δύο χρόνια, αλλά επέστρεψε για να αποτυπώσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Θράκη το 1919 καθώς επίσης και τη μικρασιατική εκστρατεία ως επίσημος εικονολήπτης του ελληνικού στρατού. Το συγκεκριμένο υλικό αποτελεί τεκμήριο μοναδικής αξίας.
Το 1920 ο Χεπ συνεργάστηκε με τον Σφακιανό/Σφακιανάκη στη δική τους πρώτη επιτυχημένη κωμωδία Ο Βιλλάρ στα γυναικεία λουτρά του Φαλήρου. Το 1929-1930 πειραματίστηκε με το δικό του σύστημα ήχου στον δίσκο (sound-on-disc) για την ταινία Ο κατάδικος στην οποία πρωταγωνίστησε ο υψίφωνος Γιάννης Αγγελόπουλος, και για την επόμενη ταινία Η καμαριέρα και ο μανάβης (1930) αλλά εγκατέλειψε αυτήν την προσπάθεια και ξανάρχισε να δουλεύει ως διευθυντής φωτογραφίας, μεταξύ άλλων και στην ταινία Ολυμπία (1938) της Λένι Ρίφενσταλ. Κατέγραψε επίσης τον ελληνο-ιταλικό και εμφύλιο πόλεμο και ήταν διευθυντής φωτογραφίας σε πολλές επιτυχημένες ταινίες, μεταξύ των οποίων Οι Γερμανοί ξανάρχονται… (1947), Οι μεθύστακες (1950), Το πικρό ψωμί (1951) και Όνειρα κοριτσιών (1953).
Μηνάς Ι. Αλεξιάδης
Διπλωματούχος σύνθεσης του πανεπιστημίου Robert Schumann του Nτύσσελντορφ, πτυχιούχος της Nομικής Σχολής και διδάκτωρ μουσικολογίας του Tμήματος Mουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Aθηνών. Είναι καθηγητής (Μουσικό Θέατρο και Όπερα) στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Aθηνών. Συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί στην Eλλάδα, σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες, Kύπρο, Iταλία, Γερμανία, Αγγλία, Eλβετία, Oλλανδία, Bέλγιο,Tσεχία, Bουλγαρία, Πολωνία, Iσραήλ, Aίγυπτο, Μαρόκο, Aυστραλία, HΠA, Kαναδά, Iαπωνία, Κίνα, έχουν βραβευθεί σε διαγωνισμούς, έχουν δισκογραφηθεί σε 25 συνολικά δίσκους βινυλίου και CD σε Ελλάδα, Ιταλία, Ιαπωνία, Γερμανία, Αγγλία και έχουν μεταδοθεί από ραδιοφωνίες και τηλεοπτικά δίκτυα διεθνώς. Έχει συνθέσει όπερες και μουσικοθεατρικά έργα (Viva La Vida /Frida Kahlo, Η Αρπαγή της Ηνωμένης Ευρώπης σε δικό του κείμενo, κ.α.) μουσική συμφωνική, δωματίου, ηλεκτρονική, μουσική για μπαλέτο, για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Aπό το 1989-2013 μέλος του Δ.Σ. και Αντιπρόεδρος της Ένωσης Eλλήνων Mουσουργών. Tο 2002- 2006 ήταν μέλος του Δ.Σ. και γενικός γραμματέας της Eθνικής Λυρικής Σκηνής. Έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις του σε πανελλήνια και διεθνή μουσικολογικά και θεατρολογικά συνέδρια, άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, σε μουσικολογικές, θεατρολογικές και άλλες επιστημονικές εκδόσεις. Το 2003 εξεδόθη η μονογραφία του «Η Ιστορία του Στρατιώτη: Μορφή, περιεχόμενο και ανάλυση της μουσικής του Igor Stravinsky», και το 2010 το σύγγραμμά του «Ο Μαγικός Αυλός του Ορφέα: 10 μελετήματα για την όπερα και το μουσικό θέατρο».
Περισσότερα
«Οι Περιπέτειες του Βιλλάρ σε ποιον ανήκουν; Στον οπερατέρ Ζοζέφ Χεπ, που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία και τη φωτογραφία; Ή μήπως αποκλειστικά στον προικισμένο κωμικό Νίκο Σφακιανάκη ή Βιλλάρ, διάσημο ηθοποιό του μουσικού θεάτρου της εποχής, που εμπιστεύτηκε κι εκμεταλλεύτηκε αρκετές φορές τη νέα τέχνη της κινούμενης εικόνας για να αναδείξει, καλύτερα ίσως απ’ ότι στο σανίδι, το ταλέντο του;
Σημασία έχει πως βλέποντας σήμερα, 76 χρόνια μετά, τις «Περιπέτειες του Βιλλάρ» χάρη στην εκστρατεία διάσωσής τους από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, δεν πιάνουμε απλώς το κομμένο νήμα της ιστορίας του ελληνικού κινηματογράφου για να θεωρητικολογήσουμε και να κοινωνιολογήσουμε με την άνεσή μας. Μπορούμε να αφεθούμε, εμείς οι χορτασμένοι και μπλαζέ θεατές του 2001, σε ένα κομμάτι γνήσιου και καθαρού κινηματογράφου.
Ελληνικού; Δεν ξέρω.
Οι φουστανέλες του 1924 δεν έχουν ακόμα στηθεί μεγαλόπρεπες μπροστά από την κάμερα. Η «Αστέρω» του Δημήτρη Γαζιάδη δεν θα γυριστεί πριν περάσουν πέντε χρόνια κι η κινηματογράφηση, πάλι από τους αδελφούς Γαζιάδη, των Δελφικών Εορτών του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού (1927) ήταν μάλλον ένα από τα πρώτα ελληνικά ντοκιμαντέρ. Οι «Περιπέτειες του Βιλλάρ», όμως, είναι η πρώτη σωζόμενη ελληνική ταινία φιξιόν. Ο Ζοζέφ Χεπ και ο Βιλλάρ, αθώοι και ανυποψίαστοι από ιδεολογήματα και τακτικές επιτρέπουν στους εαυτούς τους να γλεντήσουν και να απολαύσουν το νέο καλλιτεχνικό ιδίωμα, που ήρθε από τα ξένα, άσχετα αν η Ελλάδα γύρω τους είναι σε θέση να τους ακολουθήσει.
Ο Βιλλάρ με το που ξυπνάει τινάζει από πάνω του τη σκόνη της ψωροκώσταινας και με χορευτικό βήμα, κομψός και χαριτωμένος, εισέρχεται σε έναν άλλο κόσμο. Κινηματογραφικό. Η Αθήνα γύρω του κάνει ότι μπορεί για να στηρίξει τους ακριβούς καλλιτεχνικούς κώδικες. Μεγαλόπρεπα κτήρια, φαρδείς δρόμοι, αρχαία μεγαλεία, σύγχρονη κομψότητα, αυτοκίνητα καμπριολέ (τόσα που θα τα ζήλευαν ακόμα και οι σημερινοί έφηβοι), ερωτικές γυναίκες. Μέχρι και μια μαύρη τζαζ μπάντα από τη Νέα Ορλεάνη έχει στρατοπεδεύσει δίπλα στα κατακάθαρα νερά του Σαρωνικού.
Μόνο που ο Βιλλάρ χορεύει κλακέτες καλύτερα από το μαύρο εξπέρ του είδους. Κι όταν ξεμπερδέψει με τα γκαγκς στο σιδερωτήριο και αποτίσει φόρον τιμής στους ξένους πρωτομάρτυρες του είδους (τον Μακ Σέννετ, ας πούμε) κάνει ένα βήμα και διασχίζει ένα ακόμα όριο-το καταλαβαίνει άραγε;
Εκεί κάτω από την Ακρόπολη στήνεται το πιο ακραίο, παράλογο, σουρεαλιστικό και ονειρικό γαμήλιο γλέντι του ελληνικού κινηματογράφου. Εκεί κάτω από τις λευκές κολόνες ο Βιλλάρ γίνεται Μεγαρίτης. Τα προσχήματα πέφτουν, η κομψότητα καταλύεται, η αιδώς δεν έχει θέση. Το μπουλούκι των νεονύμφων και των καλεσμένων τους κλέβουν την ταινία από τον Βιλλάρ και τον Χεπ. Φτάνουν ως εμάς σήμερα μοντέρνοι και τολμηροί, παράδειγμα ενός ελληνικού κινηματογράφου, που είναι ακόμα ζητούμενο.
Η πρώτη από τις εννέα ταινίες που η Ταινιοθήκη της Ελλάδος ανακάλυψε και αποκατέστησε είναι οι «Περιπέτειες του Βιλλάρ».
Μιμητής των ταινιών του αμερικάνικου μπουρλέσκ, ο Βιλλάρ, διάσημος ηθοποιός του μουσικού θεάτρου που διέπρεπε στο εξωτερικό, έρχεται καλεσμένος από τον Δήμο Βρατσάνο το 1920 στην Ελλάδα κι από τη συνεργασία του βγαίνει μια από τις πρώτες και πιο ενδιαφέρουσες κωμωδίες του ελληνικού κινηματογράφου: «Ο Βιλλάρ στα γυναικεία λουτρά του Φαλήρου». Όταν η ταινία προβλήθηκε στους αθηναϊκούς κινηματογράφους γνώρισε έναν πραγματικό θρίαμβο.
Μετά από αυτή τη ταινία φεύγει για το Παρίσι απ’ όπου ξαναγυρίζει το 1924. Από τη δουλειά του αυτής της περιόδου στον κιν/φο, μας αφήνει μια σειρά από μονόπρακτες και δίπρακτες κωμωδίες που με την επιμελημένη -για την εποχή- εργασία τους, αποτέλεσαν αφετηρία για μια πιο προσεγμένη και δημιουργική δουλειά στην πορεία του Κιν/φου.
Το σενάριο, μίμηση και μεταφορά στα καθ’ ημάς των ταινιών του Μακ Σέννετ, με τα γκαγκς και το κάπως χοντροκομμένο χιούμορ, δίνει την αφορμή στον Βιλλάρ να κάνει επίδειξη του ταλέντου ενός εκπροσώπου των πρωτοπόρων του Ελληνικού Κινηματογράφου.
Οι «Περιπέτειες του Βιλλάρ» ανήκουν σ’ αυτή τη περίοδο και όλη την τεχνική επεξεργασία τους είχε αναλάβει ο μεγάλος οπερατέρ του Ελληνικού κιν/φου Ζοζέφ Χεπ (σκηνοθεσία, φωτογραφία,κλπ). Είναι η πρώτη σωζόμενη ελληνική ταινία fiction (δηλ. ταινία με υπόθεση), αφού δυστυχώς οι προηγούμενες είτε έχουν χαθεί για πάντα είτε βρίσκονται κάπου θαμμένες περιμένοντας τον «κινηματογραφικό αρχαιολόγο» να τις ανακαλύψει.
Το 1963 η Αγλαΐα Μητροπούλου κατόρθωσε να αποκτήσει ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό μέρος από διάφορες ελληνικές ταινίες που είχε στη κατοχή του ο Ζοζέφ Χεπ ο οποίος επείσθη να το δωρίσει στη Ταινιοθήκη. Ανάμεσα σ’ αυτό το υλικό, βρέθηκε μεταξύ άλλων σε αποσπασματική μορφή ότι αφορούσε την ταινία «Περιπέτειες του Βιλλάρ».
Επειδή το υλικό αυτό ήταν σε επισφαλή κατάσταση με άμεσο κίνδυνο «αυτοκαταστροφής» ανά πάσα στιγμή, έγινε μια πρόχειρη αποκατάσταση του αμοντάριστου υλικού το 1972 όπου και ανατυπώθηκε σε φιλμ ασφαλείας (safety film). Το υλικό αυτό, το 1991, χρησιμοποιήθηκε για την σωστή πια αποκατάσταση (από το Τμήμα Συντήρησης και Αποκατάστασης της Ταινιοθήκη της Ελλάδος) αυτού του σπουδαίου και κατ’ εμάς μοναδικού φιλμ.
Η ταινία, στην αποκατεστημένη της πια μορφή, έχει λάβει μέρος σε πολλά διεθνή Φεστιβάλ ταινιών όπου και έχει πάρει τιμητικές διακρίσεις για το λεπτό της χιούμορ και το χαριτωμένο θέμα της.
- Βένα Γεωργακοπούλου
THE ADVENTURES OF VILLAR (Joseph Hepp, 1924)
Villar (Nikolaos Sfakianos/Sfakianakis), the eternal good hearted rascal, wanders from Faliro to Herodeion, always in love and in an incredible blunder.
Music: Minas I. Alexiadis
*Please note that this is a silent film without english subtitles
The screening period of this film has ended!
