Ενότητα 3: Η Ελλάδα στις γαλλικές παραγωγές
Στη διάρκεια της δικτατορίας, στο Παρίσι ο Κώστας Γαβράς, σε συνεργασία στο σενάριο με τον ισπανό συγγραφέα Χόρχε Σεμπρούν, διασκεύασε το ομώνυμο μυθιστόρημα (1966) του Βασίλη Βασιλικού, για τη δολοφονία του ειρηνιστή βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από ακροδεξιούς παρακρατικούς, το 1963. Στο πολιτικό αυτό θρίλερ, γαλλο-αλγερινής παραγωγής, στο οποίο, όπως αναφέρεται στους τίτλους, η ομοιότητα με τα πραγματικά γεγονότα είναι σκόπιμη, απεικονίζονται τα γεγονότα της δολοφονίας ενός επιστήμονα και οι προσπάθειες τόσο της αναζήτησης των ενόχων και της απονομής δικαιοσύνης όσο και της συγκάλυψης της κυβερνητικής εμπλοκής. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το Ζ του τίτλου να προφέρεται «ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το σύνθημα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν όταν δολοφονήθηκε ο βουλευτής: «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει». Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γαβράς ζήτησε από τον Μίκη, τον ιδρυτή της νεολαίας Λαμπράκη να γράψει τη μουσική της ταινίας. Όπως περιγράφει στην αυτοβιογραφία του μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες να επικοινωνήσουν με τον Μίκη στη Ζάτουνα «λαμβάνουμε ένα πακέτο από τσιγάρα που πάνω του ο Μίκης είχε γράψει την άδεια να χρησιμοποιήσουμε τη μουσική του.»
Ο Κώστας Γαβράς (1933) γεννήθηκε στην Αρκαδία και μεγάλωσε στην Αθήνα. Ενταγμένος στην αριστερά, εγκατέλειψε την Ελλάδα το 1952, λόγω του δυσμενούς πολιτικού κλίματος, και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Αρχικά σπούδασε φιλολογία και στη συνέχεια κινηματογράφο. Ξεκίνησε ως βοηθός σκηνοθέτη, κοντά σε γνωστά ονόματα του γαλλικού κινηματογράφου (Ρενέ Κλερ, Ζακ Ντεμί, κ.ά.). Η ταινία Ζ (1969) κέρδισε το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και έδωσε στον Γαβρά διεθνή αναγνώριση. Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες πολιτικών ταινιών παγκοσμίως. Αξιοσημείωτες είναι οι ταινίες του: Η ομολογία (1970), Κατάσταση πολιορκίας (1972), καθώς και οι πιο πρόσφατες Το τσεκούρι (2005) και Το κεφάλαιο (2012). Έχει διατελέσει πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης από το 1982 έως το 1987 και από το 2007 έως σήμερα.
