Μέσα στην περίοδο της πανδημίας, ήρθαν στο προσκήνιο κρίσιμα ζητήματα που αφορούν το μέλλον της κινούμενης εικόνας, των κινηματογραφικών φεστιβάλ και των αρχείων. Με καινούργιους και επείγοντες όρους τίθεται ξανά το ζήτημα κατά πόσο η τέχνη μπορεί να αλλάξει την ανθρώπινη μοίρα.

Φέτος, το πρόγραμμα του Διεθνούς Διαγωνιστικού περιλαμβάνει 9 ταινίες καθιερωμένων αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών, που σε πολλές περιπτώσεις ακροβατούν ανάμεσα στη μυθοπλασία και στο ντοκιμαντέρ, αξιοποιούν αρχειακό υλικό και καταβυθίζονται σε απωθημένες συλλογικές και προσωπικές μνήμες - από τις Φιλιππίνες, την Κούβα, την Αυστρία, το Ισραήλ, τη Γαλλία, τις Η.Π.Α., την Ισπανία, το Μεξικό, την Κίνα, την Αργεντινή και τον Καναδά. 

Από μια περισσότερο πολιτική σκοπιά, στον απόηχο του κινήματος Black Lives Matter, στο πρόγραμμα Από τον Πρώιμο στον Ανεξάρτητο Αφροαμερικανικό Κινηματογράφο: 1920-1989, οι 18 ταινίες Αφροαμερικανών σκιαγραφούν την πορεία του μαύρου κινηματογράφου στην Αμερική. Στο αφιέρωμα Πολίτες του Κινηματογράφου: Βιενέ Ρενέ & Χου Τζίε παρουσιάζονται ντοκιμαντέρ και ταινίες του σινολόγου Ρενέ Βιενέ, που χρησιμοποιεί εικόνες από δημοφιλείς και  προπαγανδιστικές ταινίες αλλά και αποσπάσματα από λόγους του Μάο για να αποκαλύψει τα εγκλήματα του μαοϊσμού, καθώς και ντοκιμαντέρ του χαράκτη και συνεπή πατριώτη Χου Τζίε που ακολουθεί παρεμφερή πορεία. Το αφιέρωμα Τζέιν Γκαμπριέλ: Μαρτυρίες του 20ου αιώνα παρουσιάζει ντοκιμαντέρ της βραβευμένης βρετανής δημοσιογράφου και κινηματογραφίστριας, η οποία με την τριλογία της για τον ελληνικό εμφύλιο ενόχλησε το βρετανικό κατεστημένο, αλλά συνέχισε να γυρίζει ντοκιμαντέρ που δίνουν φωνή στους αόρατους και στους κατατρεγμένους.

Στο πλαίσιο της κινηματογραφοφιλίας, το πρόγραμμα Αποκατεστημένες και Υπέροχες, φέρνει 9 ταινίες σταθμούς στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, ενώ η πρόσφατα αποκατεστημένη ταινία “Οι Απάχηδες των Αθηνών” θα προβληθεί για πρώτη φορά διαδικτυακά στην Ελλάδα. 

Επίσης παρουσιάζονται αφιερώματα σε σημαντικούς παλιότερους και νεότερους δημιουργούς, όπως Οταρ Ιοσελιάνι: Ένας Κινηματογραφιστής Κότσυφας, με μια επιλογή ταινιών του γαλλο-γεωργιανού δημιουργού και Τα Δυο Πρόσωπα του Ντενί Κοτέ, με ταινίες και ντοκιμαντέρ του αγαπητού, στους φεστιβαλικούς κύκλους, πολυσχιδή καναδού σκηνοθέτη που καταγράφει ανθρώπους στα όρια τους. Με το αφιέρωμα, Μπορίς Βιάν: Κινηματογραφικά Όνειρα, γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ονειροπόλου και πολυτάλαντου γάλλου συγγραφέα και τζαζ μουσικού.

Από τον πειραματικό, εικαστικό και ανεξάρτητο κινηματογράφο, παρουσιάζουμε τα  αφιερώματα: Μπρους Μπέιλι: Ο Θορώ της Δυτικής Ακτής, με ταινίες του γκουρού του αμερικανικού πειραματικού φιλμ·Ο Περιπλανώμενος Άντριου Κέτινγκ, ο οποίος περιηγείται στα τοπία και στους μύθους της Βρετανίας·Μπερτράν Μαντικό: Αισθητηριακές Μαγγανείες,με μικρού και μεσαίου μήκους ταινίες του γάλλου κουήρ κινηματογραφιστή, καθώς και τις τρεις τελευταίες ταινίες του αμερικανού Χάρμονι Κορίν στο Χάρμονι ο Ανάρμοστος. Επίσης, στο πρόγραμμα Μερικοί Το Προτιμούν Μικρό παρουσιάζονται βραβευμένες ελληνικές και ξένες ταινίες μικρού μήκους.

Στο πρόγραμμα Ελληνικός Κινηματογράφος του Φανταστικού παρουσιάζονται ταινίες βετεράνων δημιουργών του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, αλλά και σύγχρονων σκηνοθετών. Τέλος, το πρόγραμμα στον Σύγχρονο Πορτογαλικό Κινηματογράφο δείχνει τον δυναμισμό της πορτογαλικής κινηματογραφικής παραγωγής.

Το  11ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας πραγματοποιείται, διαδικτυακά και δωρεάν, στο πλαίσιο του Π.Ε.Π. Αττικής (2014-20) με τη συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης.

 Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Υπουργό Πολιτισμού, κυρία Λίνα Μενδώνη, και τον Γενικό  Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού, κύριο Νικόλα Γιατρομανωλάκη·  την Περιφέρεια Αττικής και τα στελέχη της Διαχειριστικής Αρχής· την Πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Ελλάδα και ειδικά τον Σύμβουλο και Προϊστάμενο του Προξενικού Τμήματος,  κύριο Ζοάο Ρικάρντο Μέντες, καθώς και το Ινστιτούτο Καμόες· την Πρεσβεία του Καναδά στην Ελλάδα και ιδιαίτερα τον Πρέσβη Α.Ε. Mark Allen, τον Σύμβουλο Πολιτικής Walter Bernyck και την Υπεύθυνη Πολιτικών και Δημοσίων Υποθέσεων Julie Papanicolaou· το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και ιδίαίτερα στον Διευθυντή κύριο Πατρικ Κομουά και τον ακόλουθο Οπτικοακουστικών κύριο Θοδωρή Κουτσαύτη· την εταιρεία Authorwave, χορηγό του βραβείου του Διεθνούς Διαγωνιστικού και ιδιαίτερα τον κύριο Πάνο Μπίσδα. Τέλος,το Δ.Σ. και τους εργαζόμενους της Ταινιοθήκης, τους εργαζόμενους στο ΕΣΠΑ, τους συνεργάτες και βέβαια όλους τους προγραμματιστές και τους επιμελητές των αφιερωμάτων του 11ου ΦΠΚΑ.

Μαρία Κομνηνού
Διευθύντρια του 11ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας